انواع سرسمپلر

در مطالب قبلی، مطالبی در مورد معرفی سرسمپلر و نحوه ساخت آن عنوان شد. در این مقاله به معرفی انواع سرسمپلرها پرداخته می شود. سرسمپلرها را بر اساس معیارهای مختلف شامل اندازه، دارا بودن فیلتر، نوع سوراخ دهانه، نوع کاربرد و .. می توان به انواع مختلف تقسیم کرد. در نظر گرفتن این ویژگی ها در انتخاب نوع سرسمپلر مورد نیاز برای انواع کاربردها و در نتیجه افزایش دقت و صحت کار با میکروپپیت بسیار حائز اهمیت می باشد. در ادامه هر کدام از این سرسمپلرها به تفکیک توضیح داده می شوند.

سرسمپلرهای بدون فیلتر

 سرسمپلر های بدون فیلتر (Non-filter pipette tips) عمده ترین نوع سرسمپلر های مورد استفاده در آزمایشگاه ها هستند، زیرا قیمت کمتری نسبت به سرسمپلرهای فیلتردار دارند. سرسمپلر های بدون فیلتر فاقد مزایای مربوط به سرسمپلر فیلتردار هستند، بنابراین برای نمونه هایی که مستعد آلودگی نیستند و بعید است که به میکروپیپت آسیب وارد کنند مناسب تر هستند. علاوه بر این، این سرسمپلر های بدون فیلتر می توانند توسط افرادی که تجربه کافی در کار با میکروپیپت را دارند، استفاده شوند. همچنین، می توان از این نوع سرسمپلرها برای کاربردهای نسبتاً غیر حساس، مانند جداسازی DNA پلاسمید، بارگذاری ژل آگارز و غیره استفاده کرد.

سرسمپلرهای فیلتردار

 سرسمپلر های فیلتردار (Filter pipette tips) معمولاً برای استفاده در انواع خاصی از آزمایشات ساخته شده اند. به عنوان مثال، اگر نمونه دارای ماهیت خورنده یا فرار یا بسیار ویسکوز باشد، می تواند به میکروپیپت آسیب برساند. در چنین مواردی استفاده از سرسمپلر های فیلتردار توصیه می شود. فیلتر قرار داده شده در داخل این سرسمپلرها از احتمال آسپیراسیون بیش از حد نمونه که مسئول ایجاد آسیب به شفت میکروپیپت است، جلوگیری می کند. هر بار که مایع را آسپیره می کنید، آئروسل ها در سرسمپلر میکروپیپت تولید می شوند. اگر از سرسمپلر فیلتردار استفاده نکنید، این ذرات معلق در هوا احتمالاً میکروپیپت شما و نمونه های بعدی را آلوده می کنند. همچنین میکروپپیت های فیلتردار برای تکنسین های آزمایشگاهی تازه کار یا دانشجویان دانشگاه که تجربه لازم در کار با میکروپیپت را ندارند، توصیه می شود. این نوع سرسمپلر ها را می توان برای اهداف آموزشی استفاده کرد، زیرا باعث محافظت در برابر آسیب های احتمالی یا آلودگی نمونه ها شده و بنابراین، بسیار مقرون به صرفه هستند.

سرسمپلرهای استریل و غیر استریل

سرسمپلر‌های استریل توسط اشعه گاما پرتودهی می شوند تا عاری از آلاینده‌های بیولوژیکی مانند RNase/DNase، DNA انسانی و پیروژن‌ها شوند. این نوع سرسمپلرها، در سنجش های بسیار حساس کاربرد دارند که به درجه بالایی از استریل بودن نیاز دارند. شاید این سوال پیش آید که آیا می توان سرسمپلرهای غیر استریل تهیه کرده و بعد از اتوکلاو از آنها استفاده کرد؟ اتوکلاو ممکن است خطر آلودگی ناشی از میکروارگانیسمهای  زنده را از بین ببرد، اما این لزوماً به این معنی نیست که سرسمپلر‌ عاری از RNase و DNase نیز شود. به همین دلیل استفاده از سرسمپلرهای پرتودهی شده با اشعه گاما اهمیت پیدا می کند.

 سرسمپلرهای دارای قدرت چسبندگی پایین

سرسمپلرهای دارای قدرت چسبندگی پایین (low retention pipette tips) را می توان با استفاده از تکنیک های مختلفی تولید کرد. به عنوان مثال، در یکی از فرآیندهای تولید، سرسمپلرها به صورت مکانیکی با کمک یک ساینده الماسی صیقل داده می شوند تا بسیار صاف شوند و در واقع بصورت سطحی تیمار می شوند. این امر باعث می شود از چسبیدن نمونه های مایع به سطح سرسمپلر جلوگیری شود. علاوه بر این، برخی از تولیدکنندگان از افزودنی های پلاستیکی یا مواد شیمیایی اصلاح کننده سطح برای تغییر خواص پلیمر استفاده می کنند. این مواد شیمیایی یا به مواد پلیمری اضافه می شوند یا روی سطح پلاستیکی پوشانده می شوند. با این حال، روش دوم خطر نشت مواد شیمیایی به محلول را به همراه دارد که به نوبه خود می تواند باعث آلودگی نمونه شود. علاوه بر این، فرآیند ممکن است منجر به پوشش ناهموار ماده شیمیایی بر روی سطح سرسمپلر شود. این امر می تواند منجر به نتایج غیریکسان در کار با میکروپیپت شود. با توجه به تقاضای زیاد سرسمپلر‌های با قدرت چسبندگی پایین، تولیدکنندگان مختلف از فناوری‌های نوآورانه برای طراحی سرسمپلر‌های کاملاً آبگریز با درجه مقاومت شیمیایی بالا و همچنین کیفیت ثابت استفاده می‌کنند.

انواع سرسمپلرها بر اساس اندازه

سرسمپلرهای ماکرو

این سرسمپلرها برای پیپت کردن حجم های بزرگ مایع استفاده می شوند. سرسمپلر های ماکرو قادر به کنترل معرف ها در حجمی از ۵ تا ۱۰ میلی لیتر هستند.

سرسمپلرهای میکرو

سرسمپلرهای میکرو برای انتقال حجم مایعات نسبتاً کوچکتر، عمدتاً در محدوده ۰.۵ تا ۱۲۵۰میکرولیتر استفاده می شوند.

سرسمپلرهای اولترا میکرو

سرسمپلرهای اولترامیکرو برای استفاده در میکروپپیت هایی در محدوده اندازه ۰.۵ تا ۲۰ میکرولیتر موجود است.

سرسمپلرهای دهانه گشاد

سرسمپلرهای دهانه گشاد (wide-orifice pipette tip یا wide-bore pipette tips) با دهانه بزرگتری طراحی شده اند که این ویژگی به ویژه برای از بین بردن تنش برشی سلول و مقاومت در برابر جریان مفید است. این سرسمپلر‌ها با دهانه‌ای تقریباً ۷۰ درصد بزرگ‌تر از سرسمپلر های استاندارد ساخته شده و انعطاف‌پذیری قابل‌توجهی را ارائه می‌کنند که برای جابجایی نمونه‌های حساس، مانند رده‌های سلولی شکننده، DNA ژنومی، ماکروفاژها، سلول‌های کبدی و مایعات بسیار ویسکوز مورد نیاز است. این نمونه ها را نمی توان توسط سرسمپلرهای استاندارد جابجا کرد، زیرا دهانه باریک آنها باعث اعمال نیروی برشی مکانیکی شده و می تواند منجر به تکه تکه شدن سلول های در حال پیپت شود. سرسمپلرهای دهانه گشاد باعث تضمین زنده‌مانی سلول ها می شود.

سرسمپلرهای پایه کوتاه

از سرسمپلرهای پایه کوتاه (Short pipette tips) برای پر کردن چاهک های کوچک، به عنوان مثال، پلیت های ۳۸۴ یا ۱۵۳۶ خانه استفاده می شود. علاوه بر این، این سرسمپلرها، خواص ارگونومیک بهتری را نیز ارائه می دهند، زیرا باعث ایجاد فاصله کمتری نسبت به سکوی آزمایشگاهی و در نتیجه، اعمال فشار حداقل به بازو می شوند.

سرسمپلرهای پایه بلند

سرسمپلرهای پایه بلند (Extended Length pipette Tips)، باعث کنترل قابل توجه آلودگی می شوند، زیرا باعث دسترسی به ته ظرف شده و در نتیجه تماس ظرف با محور میکروپیپت را کاهش می دهند. این سرسمپلرها بهتر از سرسمپلرهای استاندارد بوده و برای ظروف آزمایشگاهی از جمله لوله های میکروسانتریفیوژ یا بلوک های دارای چاهک های عمیق مناسب هستند.

سرسمپلرهای دارای دهانه اوریب

بر خلاف سرسمپلرهای استاندارد که دارای سوراخ دهانه صاف و تیز بوده، دهانه این نوع سرسمپلرها (Beveled pipette tips) دارای سوراخ اوریب است که از چسبیدن نمونه به سرسمپلر جلوگیری کرده و باعث می شود که هر قطره نمونه به طور کامل پیپت شود. در فرآیند بارگذاری ژل، سرسمپلر دارای دهانه اریب برای جلوگیری از آسیب تصادفی ژل مفید است. این نوع سرسمپلرها همچنین برای انتقال دقیق مایع نیز مفید هستند، زیرا معمولاً بصورت مدرج هستند.

سرسمپلرهای ته گرد و ته صاف

سرسمپلر های ته صاف (Flat Pipette tips) و ته گرد (Round Pipette tips) امکان دسترسی آسان به ژل های الکتروفورز عمودی و افقی را فراهم می کنند. سرسمپلرهای ته صاف عمدتاً برای بارگذاری ژل های آکریل آمید و آگارز در فرآیند الکتروفورز ژل استفاده می شوند، در حالی که سرسمپلرهای ته گرد برای بارگذاری ژل های SDS PAGE و آگارز مناسب تر هستند.

انواع سرسمپلرها بر اساس نوع کاربرد

بارگذاری ژل

بارگذاری ژل های آکریل آمید یا آگارز با سرسمپلر استاندارد، فرآیندی دشوار است و می تواند منجر به خطاهای قابل توجهی در پیپتینگ شود. معمولا از سرسمپلرهای ته گرد (Round Gel-Loading Tips) برای بارگذاری ژل های آگارز و سرسمپلرهای فوق گرد یا مسطح برای ژل های پلی آکریل آمید استفاده می شود.

نمونه های خون

خون و پلاسما از پروتئین هایی تشکیل شده اند که خطر خیس شدن سطح سرسمپلر را به همراه دارند و در نتیجه باعث ایجاد کف می شوند. این امر باعث می شود که فرآیند پیپت کردن بسیار زمان بر شده و باعث آلودگی شود، به ویژه در کارهای تشخیصی. بنابراین، برای چنین اهدافی، به طور کلی از یک سرسمپلر با دهانه گشاد استفاده کنید.

سرسمپلرهای جابجایی مثبت

همانطور که در مطالب قبلی عنوان شده است، در میکروپیپت های جابجایی مثبت، بالشتک هوا وجود نداشته و تماس مستقیم پیستون با نمونه صورت می گیرد. پیستون یکبار مصرف در میکروپپیت ادغام نشده و قسمتی از سرسمپلر است. این نوع سرسمپلرها برای نمونه هایی که کار با آنها دشوار است (مایعات ویسکوز، فرار، خورنده، متراکم، رادیواکتیو، بسیار گرم یا سرد) توصیه می شوند.

سرسمپلرهای تکرار کننده

میکروپیپت های دیسپنسر (Repeating Pipette Tips) کاربر را قادر می سازد تا به راحتی فرآیند توزیع مایع را بصورت پشت سر هم انجام دهد. این نوع میکروپیپت ها، ارگونومی قابل اعتمادی را بدون کاهش دقت ارائه می دهد. سرسمپلر مورد استفاده برای چنین میکروپیپت هایی، قابل اعتماد و بدون نیاز به تعمیر و نگهداری با طراحی قوی هستند تا بار مکانیکی ناشی از پیپت کردن مکرر را تحمل کنند. این نوع سرسمپلرها با استفاده از پلاستیک های خالص با کیفیت بالا و بدون هیچ گونه افزودنی شیمیایی به منظور جلوگیری از هر نوع آلودگی تولید می شوند.

سرسمپلر میکروپیپت های رباتیک

سرسمپلرهای مربوط به دستگاه های خودکار اتوماتیک(Robotic Pipette Tips) نسبت به سرسمپلرهای استاندارد، دارای مقاومت بیشتری بوده و برای انتقال مایعات به دستگاه های پیپتینگ رباتیک متصل می شوند. این سرسمپلرها ممکن است فقط برای سیستم های رباتیک خاص طراحی شده باشد و و یا بصورت عمومی برای همه دستگاه های اتوماتیک بکار گرفته شود.

انواع سرسمپلرها بر اساس بسته بندی

در بازار سرسمپلرها با انواع بسته بندی های مختلف به فروش می رسند که می توانند بصورت چیده شده در رک، بصورت فله ای و یا بسته بندی های تکی بفروش برشند.

سرسمپلرهای چیده شده در رک

سرسمپلرها می توانند به صورت رک های پر شده (Racked tips) قابل ذخیره سازی، که معمولاً جنس آنها پلی پروپیلن هستند، تهیه شوند. از آنجایی که سرسمپلرها در رک به خوبی کنار هم چیده شده اند، برای استریل سازی آنها نیازی به چینش دستی آنها توسط اپراتور نیست. رک ها محکم و دارای دیواره های ضخیم هستند و معمولاً دارای درب و پایه شفاف هستند. پس از اتمام سرسمپلرها، رک ها قابل استفاده مجدد هستند.

سرسمپلرهای فله ای

سرسمپلرهای فله ای (Bulk tips) معمولاً در کیسه های پلی اتیلن بسته بندی می شوند. از آنجا که این بسته بندی ها، بصورت کاملا مهر و موم هستند، باعث محافظت سرسمپلرها در برابر آلودگی می شوند. پس از خرید سرسمپلرهای فله ای، می توان به صورت دستی آنها را در رک مناسب چید.

سرسمپلرهای چیده شده در رک های چند طبقه

بعضی از شرکت ها، سرسمپلرها را بصورت چیده شده در رک های چند طبقه (Reloads tips) که برای انتقال مستقیم به رک های استاندارد مناسب هستند، عرضه می کنند. سرسمپلرها را می توان توسط این رک ها به رک های استاندارد منتقل کرده و از آنها استفاده کرد. این رک ها را می توان بعد از استفاده دوباره شارژ کرده و در موقع کار آزمایشگاهی در صورت نیاز به سرسمپلرهای بیشتر به سرعت به رک های استاندارد منتقل کرد. اینکار باعث سرعت عمل بیشتر و به حداقل رسیدن تماس دست کاربر با سرسمپلرها و در نتیجه به حداقل رسیدن آلودگی در حین کار می شود.  

سرسمپلرهای بسته بندی شده بصورت تکی

سرسمپلرهای بسته بندی شده شده بصورت تکی (Individually Wrapped Pipette Tips) در مطالعاتی که به شرایط آسپتیک بسیار حساس نیاز دارند، استفاده می شود. این نوع سرسمپلرها در انواع کاربردهای حساس برای اطمینان از استریل بودن و ایمنی استفاده می شوند. این نوع بسته بندی عاری از اندوتوکسین یا هر گونه آلاینده بیولوژیکی دیگر است و در نتیجه دارای حداکثر استانداردهای استریل سازی است.

سرسمپلرهای یونیورسال

سرسمپلرهای یونیورسال (universal pipette tips) به گونه ای طراحی شده اند که با انواع برندهای میکروپپیت مناسب باشند. اگرچه، می‌توان سرسمپلرهای تولید شده توسط شرکت سازنده میکروپیپت را نیز انتخاب کرد، اما در صورتی که این سرسمپلرها در دسترس نباشد، سرسمپلر‌های یونیورسال با کیفیت بالا همیشه می‌توانند گزینه مناسبی باشند. این سرسمپلرها به گونه ای طراحی شده اند که به طور ایمن و کارآمد به انواع میکروپیپت ها که ممکن است فقط اندکی شعاع آنها متفاوت باشد، متصل شوند. با این حال، سرسمپلرهای یونیورسال نیز با هم تفاوت هایی داشته و بنابراین، ارزیابی آنها در هنگام انتخاب بسیار مهم است. شرکت‌هایی که سرسمپلرهای یونیورسال را تولید می‌کنند، باید مسائل مختلفی را که می‌تواند منجر به مشکلات تناسب سرسمپلر با میکروپپیت شود، از نزدیک ارزیابی کنند. به عنوان مثال، برخی از تولیدکنندگان، سرسمپلرهایی را با قابلیت انعطاف در انتهای پروگزیمال طراحی می کنند. اینکار باعث می شود که سرسمپلر با انواع میکروپیپت ها متناسب باشد و دقت و صحت بیشتری را ارائه دهد. سرسمپلر های یونیورسال معمولاً با ویژگی های مختلفی مانند آبگریز بودن، مدرج بودن، فیلتردار و استریل بودن در دسترس هستند.

منبع:

https://www.microlit.us/micropipette-tip-product-guide/

زهرا پیردل

کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی و علاقمند به نویسندگی و ترجمه در حوزه علوم آزمایشگاهی، ژنتیک، علوم سلولی-مولکولی و تجهیزات آزمایشگاهی. مترجم زبان انگلیسی از سال ۱۳۹۰